دیابت وضعیتی است که می‌تواند منجر به عوارض زیادی از جمله خشکی چشم شود. خشکی چشم شرایطی ناراحت‌کننده برای چشم ها است که بدون درمان، می‌تواند به آسیب دائمی چشم و از دست دادن بینایی منجر شود.
خشکی چشم زمانی است که چشم فرد اشک با کیفیت کافی برای روان کردن و تغذیه چشم تولید نمی‌کند و می‌تواند باعث درد و ناراحتی شود. در برخی موارد، این عارضه حتی می‌تواند به چشم آسیب برساند و منجر به کاهش بینایی شود. خشکی چشم به دلایل زیادی از جمله بیماری های پزشکی مانند دیابت ایجاد می‌شود.
دیابت وضعیتی است که توانایی بدن را برای پردازش گلوکز خون، (که به عنوان قند خون نیز شناخته می‌شود) مختل می‌کند. انواع مختلفی از دیابت وجود دارد که نوع 1 و نوع 2 شایع‌ترین آن‌ها هستند. افزایش مزمن سطح قند خون می‌تواند به اعصاب ظریفی که از ساختارهای چشمی حمایت می‌کنند، آسیب برساند و در نتیجه کیفیت اشک پایین و تولید اشک کاهش یابد. این موضوع می‌تواند منجر به ایجاد سندرم خشکی چشم شود. بنابراین، انجام آزمایش‌های مداوم چشمی و کنترل قند خون برای افراد مبتلا به دیابت ضروری است. در این مقاله به رابطه دیابت و خشکی چشم بپردازیم.
خشکی چشم و دیابت
دیابت وضعیتی است که می‌تواند حفظ سطح قند خون در محدوده ایمن را دشوار کند. اگر فردی نتواند قند خون خود را کنترل کند، ممکن است به چندین عارضه بالقوه سلامتی شود، از جمله مشکلات بینایی. دیابت یکی از دلایل بالقوه خشکی چشم است و برخی شواهد نشان میدهد که تقریباً نیمی از افرادی که مبتلا به دیابت هستند، خشکی چشم دارند.
برخی تحقیقات مشخص می‌کنند که دیابت یک عامل خطر سیستمیک پیشرو برای سندرم خشکی چشم است. در واقع، خشکی چشم ممکن است در 15 تا 33 درصد از افراد بالای 65 سال مبتلا به دیابت رخ دهد و این خطر با افزایش سن بیشتر می‌یابد. به طور مشابه، یک متاآنالیز در سال 2019 نشان میدهد که افراد مبتلا به دیابت در معرض خطر ابتلا به بیماری خشکی چشم هستند.
این موضوع احتمالاً به دلیل سطح بالای قند خون است که باعث آسیب عصبی به اعصاب ظریفی می‌شود که از عملکرد سالم چشم و پلک پشتیبانی می‌کنند. این آسیب ممکن است منجر به اختلال در عملکرد غدد اشکی و میبومین شود که در تولید و توانایی روان کنندگی اشک نقش دارند. این شرایط می‌تواند بر کمیت و کیفیت اشک تأثیرگذاشته و به ایجاد بیماری خشکی چشم کمک کند.
علائم خشکی چشم در افراد دیابتی
در افراد دیابتی سندرم خشکی چشم معمولا با این علائم همراه است:
- چشم درد
- احساس سوزش یا فشار در چشم
- احساس شن و ماسه یا جسم خارجی در چشم
- قرمزی چشم
- تاری دید
- احساس سنگینی پلک
- مشکل باز کردن چشم ها
- چشمان خسته
علائم رایج دیابت
علائم رایج دیابت نوع 1 و نوع 2 نیز ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- احساس تشنگی شدید
- تکرر ادرار
- خستگی مفرط
- تاری دید
- افزایش اشتها
- زخم‌هایی که دیر التیام می‌یابند
- تغییرات در وزن
- سوزن سوزن شدن، درد یا بی حسی در اندام‌ها
برای بهبود اوضاع خشکی چشم در دیابتی‌ها چه کار کنیم؟
همان‌طور که یک منبع معتبر در سال 2016 توضیح میدهد، هیچ تفاوت قابل توجهی بین درمان خشکی چشم برای افراد مبتلا به دیابت و بدون دیابت وجود ندارد. با این حال، متخصص ممکن است بر اهمیت حفظ سطح قند خون در محدوده ایمن برای جلوگیری از عوارض احتمالی مانند مشکلات چشمی تأکید کند. در هر دو مورد، هدف درمان بازگرداندن یا حفظ ترکیب طبیعی و مقدار اشکی است که به طور مداوم چشم را شستشو میدهد.
به طور معمول، درمان خشکی چشم شامل استفاده از اشک مصنوعی برای تکمیل تولید اشک طبیعی است. انواع دیگر درمان ممکن است شامل انواع دیگر قطره چشم، پماد، کمپرس گرم و ماساژ پلک یا پاک‌کننده پلک باشد. برخی از افراد ممکن است روش‌های زیر را برای کمک به کاهش خطر خشکی چشم در نظر بگیرند:
- کاهش وابستگی به تهویه مطبوع، دریچه‌های گرمایش یا فن‌ها که می‌توانند چشم را خشک کنند
- جابجایی مبلمان یا تخت‌خواب‌ها به دور از مسیرهای هوایی، که می‌تواند به خشکی چشم‌ها نیز کمک کند
- استفاده از دستگاه‌های دیجیتالی کمتر، زیرا این دستگاه‌ها افراد را به پلک نزدن بیش از حد را تشویق می‌کنند
- آموزش و آگاهی از اهمیت پلک زدن
برای کمک به حفظ قند خون در محدوده ایمن، یک متخصص مراقبت های بهداشتی ممکن است تغییرات سبک زندگی را پیشنهاد دهد که احتمالا شامل ورزش منظم، حفظ وزن متوسط، ترک سیگار و پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل باشد. در برخی موارد، پزشک ممکن است برای کمک به کنترل قند خون خود، داروهایی را نیز تجویز کند.
سایر مشکلات چشمی مرتبط با دیابت
دیابت علاوه بر خشکی چشم، می‌تواند به سایر مشکلات چشم نیز کمک کند. نکته قابل توجه، یک عارضه شایع رتینوپاتی دیابتی است که علت اصلی نابینایی در بزرگسالان در سن کار است. رتینوپاتی دیابتی زمانی رخ میدهد که سطح بالای قند خون منجر به آسیب به رگ‌های خونی در شبکیه شود. شبکیه لایه‌ای از سلول‌های حساس به نور در پشت چشم است که برای بینایی ضروری هستند. رگ‌های خونی آسیب دیده می‌توانند نشت کنند و متورم شوند و باعث مشکلات بینایی شوند. با گذشت زمان، شبکیه چشم از گرسنگی می‌تواند باعث رشد عروق جدید و غیرطبیعی شود که به کاهش دید غیرقابل برگشت منجر می‌شود.
سایر علل خشکی چشم
اما علاوه بر ابتلا به دیابت، علل احتمالی سندرم خشکی چشم بر اساس یک منبع معتبر در سال 2021، می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- طیف گسترده‌ای از داروهای سیستمیک، از داروهای ضد افسردگی گرفته تا آنتی هیستامین ها
- استفاده از برخی داروهای موضعی مانند قطره گلوکوم
- مشکلات پوستی اطراف پلک مانند اگزما
- آلرژی چشم
- سوختگی حرارتی یا شیمیایی
- قرار گرفتن بیش از حد در معرض محرک‌های محیطی، مانند آلودگی یا دود سیگار
- استفاده از دستگاه‌های دیجیتال
- جراحی چشم