جراحی سیتو کراتومیلوزیس (situ keratomileusis) با کمک لیزر، که معمولاً به عنوان لیزیک یا جراحی لیزر چشم شناخته می‌شود، با هدف اصلاح بینایی با تغییر شکل دائمی قرنیه چشم با استفاده از لیزر انجام می‌شود. اگرچه این جراحی به طور کلی بی خطر است، اما تمام افراد، کاندیدای خوبی برای جراحی لیزیک نیستند. پس از جراحی، برخی از افراد ممکن است علائم خشکی چشم را تجربه کنند.
جراحی لیزیک روشی است که در آن از لیزر برای کمک به اصلاح عیوب انکساری چشم و بهبود توانایی تمرکز چشم استفاده می‌شود.در طول عمل لیزیک، لیزر ویژه‌ای قرنیه را تغییر می‌دهد تا نور در پشت چشم متمرکز شود. این کار قدرت تمرکز چشم‌ها را افزایش داده و بینایی را بهبود می‌بخشد.
در ضمن اینکه لیزیک می‌تواند بینایی را بهبود بخشد، اما ممکن است برای همه افراد، از جمله افرادی که خشکی چشم دارند، مناسب نباشد. در برخی موارد، خشکی چشم نیز ممکن است از عوارض جراحی لیزیک باشد. خشکی چشم معمولاً به حالتی گفته می‌شود که چشم به اندازه‌ی کافی اشک تولید نمی‌کند. این شرایط ممکن است به دلیل عدم تولید اشک کافی از چشم، تولید نکردن نوع صحیح اشک، یا تحت تاثیر قرار گرفتن لایه اشکی در چشم اتفاق بیفتد. علائم خشکی چشم پس از لیزیک شامل موارد زیر است:
- خشکی
- تحریک
- درد یا ناراحتی
- خستگی چشم
- قرمزی چشم
در این مقاله در مورد خطر خشکی چشم پس از عمل لیزیک و اینکه آیا افراد مبتلا به خشکی چشم می‌توانند جراحی لیزیک انجام دهند، صحبت می‌کنیم.
علل و عوامل خطر خشکی چشم پس از لیزیک
خشکی چشم پس از لیزیک ممکن است نتیجه چندین فرآیند مختلف باشد.
لیزیک شامل برش قرنیه برای ایجاد یک فلپ (flap) است که ممکن است به طور موقت به برخی از اعصاب آسیب برساند و باعث کاهش حس شود. در این موقع ممکن است به دلیل از دست دادن حساسیت، چشم نتواند نیاز به رطوبت را تشخیص دهد، بنابراین اشک کافی تولید نمی‌کند و علائم خشکی چشم ظاهرمی‌شود.
یکی دیگر از دلایل احتمالی علائم خشکی چشم این است که لیزیک می‌تواند شکل چشم را تغییر دهد و با این کار ممکن است بر پخش شدن یکنواخت اشک تأثیر بگذارد. این جراحی همچنین ممکن است بر میزان موسین mucin که ماده ای حیاتی برای ثبات اشک روی چشم است، تأثیر بگذارد.
برخی شواهد نشان می‌دهد که احتمال دارد علائم خشکی چشم ناشی از آسیب عصبی و روانی ناشی از جراحی باشد. دربرخی از افراد، ناراحتی پس از جراحی ممکن است به شکل درد به دلیل آسیب عصبی ظاهر شود.
عامل خطر اصلی برای ایجاد خشکی چشم پس از عمل لیزیک، داشتن علائم خشکی چشم قبل از عمل است.
علاوه بر این شواهد نشان می‌دهد که احتمال ابتلا به خشکی چشم پس از جراحی در زنان چهار برابر بیشتر از مردان است.در پژوهشی که در سال 2017 انجام شد، مشخص شد که خطر خشکی چشم پس از سن 50 سالگی افزایش می‌یابد.
شکل چشم افراد نیز ممکن است بر احتمال خشکی چشم تأثیر بگذارد، چرا که افرادی که دارای عیوب انکساری کمتر یا بالاتر هستند، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به خشکی چشم باشند.
سایر عواملی که می‌توانند خطر عوارض بعد از جراحی را افزایش دهند عبارتند از:
- قوز قرنیه (بیماری که باعث نازک شدن قرنیه می‌شود)
- عفونت‌های چشمی
- گلوکوم
- آب‌مروارید
برخی از بیماری‌های خودایمنی، مانند سندرم شوگرن و دیابت نیز می‌توانند بر تولید اشک تأثیر بگذارند و بهبودی چشم را پس از جراحی دشوار کنند.
افراد مبتلا به چنین شرایطی، به خصوص اگر علائم به خوبی کنترل نشده باشند، ممکن است شانس بیشتری برای ایجاد عوارض داشته باشند و احتمالاً کاندیدای مناسبی برای لیزیک نیستند.
مدت زمان خشکی چشم بعد از لیزیک
معمولاً افراد بلافاصله پس از عمل لیزیک علائم خشکی چشم را تجربه می‌کنند. در بیشتر افراد، این علائم پس از چند ماه برطرف می‌شوند. با این حال، برخی شواهد نشان می دهد که 10 تا 40 درصد افراد ممکن است برخی علائم خشکی چشم را تا 6 ماه پس از جراحی تجربه کنند. اگرچه نادر است، اما علائم خشکی چشم می‌تواند حتی بیش از یک سال پس از جراحی نیز ادامه یابد.
درمان و پیشگیری
خشکی چشم پس از لیزیک موقتی است و ممکن است فقط برای چند ماه نیاز به درمان داشته باشد. با این حال، افراد مبتلا به خشکی چشم مزمن ممکن است نیاز به درمان مداوم داشته باشند. درمان خشکی چشم استفاده از اشک مصنوعی، افزایش تولید اشک و درمان هرگونه التهاب چشمی است.
از گزینه‌های درمانی موجود برای خشکی چشم می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
قطره‌های چشمی: این مکمل‌ها به روان شدن سطح قرنیه کمک می‌کنند. مکمل‌های اشک معمولا اولین درمان برای خشکی چشم هستند و افراد می‌توانند آنها را بدون نسخه خریداری کنند.
عوامل ضد التهابی: علائم خشکی چشم می‌تواند ناشی از التهاب چشم باشد که مانع تولید اشک می‌شود. چشم‌پزشک ممکن است داروهای قطره چشم مانند سیکلوسپورین (Restasis) یا لیفیتگراست (Xiidra) را برای کاهش التهاب تجویز کند.
قطره‌های چشمی سرم اتولوگ: این قطره‌های چشمی سفارشی هستند و با استفاده از خون افراد ساخته می‌شود. هدف این است که مکمل‌های اشکی را تا حد امکان شبیه به اشک طبیعی یک فرد ایجاد کنیم.
برای کاهش خطر علائم خشکی چشم پس از جراحی، شخص باید از داروهایی که چشم پزشک تجویز کرده استفاده کند و دستورالعمل‌های او را در مورد بهترین روش بهبودی دنبال کند. اقدامات دیگری که ممکن است خطر علائم خشکی چشم را کاهش دهد عبارتند از:
- اجتناب از محیط های خشک و استفاده از مرطوب کننده
- هیدراته ماندن با نوشیدن آب فراوان
- خواب کافی
- استفاده از عینک آفتابی در بیرون از منزل برای محافظت از چشم در برابر هر گونه عامل تحریک‌کننده
همچنین برخی شواهد نشان می‌دهد که مصرف اسیدهای چرب ضروری مانند اسیدهای چرب امگا 3 ممکن است علائم خشکی چشم را برای برخی افراد کاهش دهد. افراد می‌توانند این اسیدهای چرب را با مصرف مکمل‌ها یا از طریق غذاهایی مانند ماهی سالمون و ماهی تن دریافت کنند.
آیا فردی که خشکی چشم دارد می‌تواند لیزیک کند؟
چشم‌پزشک باید برای تعیین اینکه آیا فرد کاندید مناسبی برای لیزیک است یا خیر، یک معاینه جامع چشمی را انجام دهد. این معاینه شامل جستجوی علائم خشکی چشم با بررسی کیفیت و کمیت اشک روی چشم فرد خواهد بود.
اگر فردی دچار خشکی چشم باشد، ممکن است همچنان کاندید مناسبی برای لیزیک باشد. اما چشم پزشک ممکن است به او توصیه کند که تحت درمان قرار گیرد و خشکی چشم موجود را کنترل کند زیرا احتمال اینکه جراحی این علائم را بدتر کند، وجود دارد. اگر فردی نتواند علائم خشکی چشم را قبل از جراحی مدیریت کند، چشم‌پزشک ممکن است از جراحی لیزیک خودداری کند.