جراحی لازک نوع دیگری از PRK است که برای اصلاح نزدیک‌بینی، دوربینی و آستیگمات به‌کار می‌رود. لازک دربردارنده برخی از شیوه‌هایی از هر دو روش لیزیک و PRK است.
لیزیک هم‌چنان محبوب‌ترین و متداول‌ترین جراحی لیزری چشم است، اما برای افرادی که شرایط لازم برای جراحی لیزیک را ندارند، PRK و لازک گزینه‌های بهتری هستند و نتایج آن‌ها کاملا مشابه لیزیک است.
در جراحی لازک نیز هم‌چون دیگر شیوه‌های جراحی انکساری لیزری، سطح قرنیه با استفاده از لیزر اگزایمر تغییر شکل داده می‌شود و روزنه‌ی ورود نور به چشم اصلاح شده تا نور به‌درستی روی شبکیه منعکس شود و دید واضحی بدون نیاز به عینک یا لنزهای تماسی به‌وجود آید.
تفاوت اساسی بین لیزیک ، PRK و لازک در چگونگی انجام این کار است که شامل چگونگی آماده‌سازی چشم برای این تغییرات می‌باشد:
- در جراحی لیزیک ، با استفاده از یک میکروکراتوم یا یک لیزر فمتوثانیه ویژه‌ی جراحی، یک فلپ روی سطح چشم ایجاد می‌شود. سپس جراح فلپ مربوطه را برگردانده و کنار می‌زند تا به استروما دسترسی پیدا کرده و شکل بافت قرنیه را با استفاده از لیزر اگزایمر تغییر دهد. سپس مجددا فلپ در محل اولیه خود قرار می‌گیرد و به‌عنوان یک باندژ طبیعی عمل میکند و چشم را تا زمان بهبود راحت نگه می‌دارد. فلپ بدون نیاز به بخیه درمحل اصلی خود می‌چسبد و زمان بهبود بسیار سریع است.
- در جراحی PRK، به‌جای ایجاد فلپ روی قرنیه، جراح با استفاده از محلول الکی ضدعفونی و دستگاه «بافینگ» یا ابزار بلانت جراحی، لایه‌ی نازکی از سطح خارجی قرنیه (اپیتلیوم، که مانند لایه پوستی روی قرنیه را پوشانده) را برمی‌دارد. سپس با استفاده از لیزر اگزایمر لایه‌ی زیرین استرومای قرنیه تغییر شکل داده می‌شود و در عرض پنج روز یک لایه اپیتلیوم دیگر در محل رشد کرده و به‌وجود می‌آید.
- جراحی لازک شامل هر دو عمل لیزیک و PRK می‌شود. به این‌صورت که مثل عمل PRK، لایه اپیتلیوم قرنیه کاملا از لایه استرومای زیرین جدا می‌شود. اما به‌جای این‌که این لایه کاملا برداشته شود و این بافت دور انداخته شود، جراح یک فلپ بسیار نازک از اپیتلیوم را کنار زده و این لایه درکناره چشم باقی می‌ماند (درست مانند فلپ ضخیم‌تری که در جراحی لیزیک کنار زده می‌شود).
پس از اتمام لیزر درمانی، بافت اپیتلیوم مجدداد در محل اولیه خود قرار می‌گیرد و روی استروما را می‌پوشاند و برای بانداژ و پانسمان زخم نیز از لنزهای تماسی استفاده می‌شود تا اپیتلیوم سرجای خود قرار بگیرد و کاملا بهبود یابد.
یکی دیگر از جراحی‌های لیزری چشم، به نام اپی- لیزیک یا ای- لیزیک، نیز بسیار شبیه به لیزیک است. اما در این روش به‌جای استفاده از الکل برای برداشتن اپیتلیوم، جراح برای جداسازی لایه اپیتلیوم از روی چشم از بلانت (یک تیغه‌ی پلاستیکی) استفاده میکند. در این روش احتمال واکنش و آلرژی به الکل که می‌تواند باعث از بین رفتن سول‌های اپیتلیوم شود، از بین می‌رود.
تمامی روش‌ها از قبیل PRK، لیزیک و لازک دارای نتایج مشابهی هستند و نمی‌توان گفت که در طولانی‌مدت یکی از دیگری بهتر است اما در روش لازک ، در هفته‌ی اول دید تار است. پس از معاینه کامل چشم، جراح می‌تواند به شما بگوید که کدام‌یک از روش‌ها برای شما مناسب‌تر است.
لازک در مقایسه با لیزیک
فلپ ایجاد شده در جراحی لازک در لایه اپیتلیوم است و بسیار نازک‌تر از فلپ قرنیه‌ای ایجاد شده در عمل لیزیک است (که هم شامل بافت‌های اپیتلویم است و هم بافت استروما) و درصورتی‌که ضخامت قرنیه نازک‌تر از حدی باشد که بتوانید عمل لیزیک انجام دهید، این امر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
در روش لازک احتمال بروز مشکلات مربوط به فلپ قرنیه محتمل جراحی لیزیک وجود ندارد و احتمال برداشتن بیش از حد بافت قرنیه با لیزر اگزایمر و بروز مشکلاتی در ساختار یکپارچه چشم، کاهش می‌یابد. هم‌چنین هرچه عمق فلپ کمتر باشد، احتمال بروز خطر خشکی چشم پس از عمل جراحی کمتر است؛ بنابراین در جراحی لازک این مشکل کمتر وجود خواهد داشت.
هم‌چنین برای نزدیک‌بینی زیاد (که نیازمند برداشتن بافت بیشتری از مرکز قرنیه برای اصلاح عیوب انکساری است) جراحی لازک گزینه‌ی مناسب‌تری است. به‌علاوه اگر در شغل و یا سرگرمی‌های‌تان احتمال صدمه به چشم و تکان خوردن فلپ قرنیه‌ای که در جراحی لیزیک وجود می‌آید وجود دارد، بهتر است از عمل لازک استفاده کنید. البته لازم به‌ذکر است که جراحی لازک با درد و ناراحتی بیشتری همراه خواهد بود و درمقایسه با عمل لیزیک ، نیاز به دوران نقاهت طولانی‌تری دارد.
لازک درمقایسه با PRK
لازک بسیار شبیه به جراحی PRK است. در هر دو شیوه، برای دستیابی به بافت‌های عمیق قرنیه، لایه بسیار نازکی از اپیتلیوم برش داده می‌شود؛ برخلاف عمل لیزیک که در آن فلپ ضخیمی از قرنیه برش داده می‌شود.
تفاوت اصلی میان لازک و PRK این است که در جراحی لازک ، لایه‌ی اپیتلیوم کنار زده شده و بعد به محل اولیه خود باز می‌گردد، درحالی‌که در عمل PRK اپیتلیوم کاملا برداشته می‌شود و دور انداخته می‌شود و چند روز پس از عمل، لایه اپیتلیوم جدیدی مجددا در محل جراحی رشد کرده و به‌وجود می‌آید.
در ابتدا جراحان بر این باور بودند که با نگهداری اپیتلیوم، زمان بهبودی و دوره نقاهت جراحی لازک سریع‌تر از PRK خواهد بود. اما در عمل بسیاری از جراحان دریافتند که این زمان در هر دو جراحی با هم برابر است. با تمام این‌ها، جراحی PRK یکی از متداول‌ترین تکنیک‌های «فرسایش سطح» است.
جراحی لازک: انتظارات
- پیش از عمل: چشم پزشک چشمان شما را از هر نظر کاملا معاینه میکند و سلامتی عمومی را بررسی میکند تا ببیند آیا شما گزینه‌ی مناسبی برای انجام جراحی لازک هستید یا خیر. بسیاری از جراحان، لازک را درصورتی پیشنهاد می‌کنند که شما شرایط انجام جراحی لیزیک را نداشته باشید. اگر از لنزهای تماسی استفاده می‌کنید، باید مدتی قبل از انجام آزمایشات و ارزیابی‌های جراحی لیزر چشم، دیگر از آن‌ها استفاده نکنید زیرا این لنزها می‌توانند تغییراتی در شکل طبیعی قرنیه ایجاد کنند. از آن‌جا که بعداز انجام جراحی قادر به رانندگی نخواهید بود، باید از قبل هماهنگی‌های لازم را انجام دهید. هم‌چنین باید تا چشم‌ها کاملا خوب شوند و دید بهبود پیدا کند، یک هفته مرخصی بگیرید.
- در طول جراحی: قطره‌های بی حسی در چشم ریخته می‌شوند و جراح با استفاده از یک تیغه‌ی مناسب (trephine)، یک برش گرد روی اپیتلیوم قرنیه ایجاد میکند. Trephine یک قسمت طاق‌شکل از این دایره را برش نمی‌دهد تا فلپ اپیتلیوم ایجاد شده به چشم متصل باقی بماند. یک محلول الکلی بسیار رقیق به مدت 30 ثانیه روی چشم قرار می‌گیرد که لبه‌های اپیتلیوم را شل کرده و به جراح چشم پزشک این امکان را می‌دهد تا فلپ اپیتلیوم را به‌راحتی کنار بزند. سپس لیزر اگزایمر روی چشم انداخته می‌شود تا استرومای قرنیه‌ای را تغییر شکل داده و دید را اصلاح کند. پس از اتمام لیزردرمانی، فلپ اپیتلیوم مجددا در جای اولیه خود قرار می‌گیرد. سپس یک نوع لنز تماسی خاص روی چشم قرار گرفته و به عنوان بانداژ و پانسمان چشم عمل میکند.
- پس از جراحی: پس از مدت کوتاهی بعد از جراحی لازک می‌توانید به منزل بازگردید. در بسیاری از بیماران در روزهای نخست درد و ناراحتی خفیف یا متوسطی دیده می‌شود. بانداژ لنزهای طبی باید تا چهار روز روی چشم‌ها باقی بماند تا سلول‌های سطح اپیتلیوم کاملا درمان شده و مجددا به‌وجود بیایند. هم‌چنین چشم پزشک چندین داروی استروئید و آنتی‌بیوتیک برای سه هفته نخست تجویز میکند که به بهبود چشم کمک کرده و ریسک عفونت را کاهش می‌دهد. درکل، اصلاح دید بعد از جراحی لازک (و اپی- لیزیک ) کندتر از لیزیک صورت می‌گیرد و حتی از دوران نقاهت PRK نیز ظولانی‌تر خواهد بود. اولین نتایج اصلاح دید یک هفته پس از جراحی ملاحظه می‌شود. (درحالی‌که این زماندر جراحی لیزیک 24 ساعت است) و در چندین هفته یا چندین ماه آتی می‌توان شاهد نتایج نهایی آن بود.
نتایج هر سه جراحی مشابه است. بسیاری از افراد دید کامل 20/20 خود را پس از جراحی لیزر به دست می‌آورند و میزان دقت دید تا 20/40 یا بیشتر می‌رسد. بسته به میزان عیب انکساری چشم، ممکن است هنوز هم نیاز باشد که از عینک یا لنزهای تماسی استفاده کنید، اما مسلما شماره چشم کمتر می‌شود.
جراحی لازک نیز هم‌چون لیزیک و PRK، نمی‌تواند راه حل قطعی برای پیرچشمی باشد، عارضه‌ای که در اثر بالارفتن سن به‌وجود می‌آید و دید نزدیک از بین می‌رود. چشم پزشک می‌تواند به شما بگوید که آیا شما گزینه مناسبی برای جراحی پیرچشمی هستید یا خیر.
خطرات و مشکلات جراحی لازک
مشکلات لازک و PRK تقریبا یکسان هستند. عوارض جانبی آن شامل اختلالات بینایی نظیر موارد زیر است:
- تاری دید، دیدن هاله یا نور اضافه اطراف اشیا
- تصحیح بیش از حد دید، یا درمان کم که در این صورت ممکن است دوباره بعداز عمل نیز نیاز به استفاده از عینک یا لنز برای برخی فعالیت‌ها باشد.
- خشکی چشم
- عفونت و خارش چشم
باوجود این‌که در جراحی لازک ، خطرات مربوط به فلپ قرنیه‌ای موجود در لیزیک وجود ندارد، باز هم خطرات خاصی وجود خواهد داشت. در برخی موارد، لایه‌ی اپیتلیوم نازکی که در طی جراحی لازک برداشته می‌شود، به اندازه‌ی کافی قوی و محکم نیست تا دوباره بتوان آن را در جای اولیه خود قرار داد و مثل جراحی PRK کاملا جدا می‌شود. معمولا این امر باعث بروز مشکلی نمی‌شود اما اگر شماره نزدیک‌بین چشم خیلی بالا باشد، احتمال تاری دید بسیار زیاد می‌شود.
محلول الکلی که در لازک به‌کار می‌رود به بافت و سلول‌های اپیتلیوم صدمه می‌زند و روند بهبوی را کند میکند. معمولا بهبود پس از جراحی اپی- لیزیک سریع‌تر است زیرا در این روش از الکل استفاده نمی‌شود.
جراحی لازک نسبت به لیزیک خیلی بی‌خطرتر و موثرتر است اما معمولا تنها در صورتی به‌کار می‌رود که فرد، گزینه‌ی مناسبی برای انجام لیزیک نباشد. زیرا در عمل لیزیک بهبودی بسیار سریع‌تر است و با درد و ناراحتی کمتری همراه خواهد بود.
منبع: Allaboutvision