نیستاگموس (NYSTAGMUS) عارضه‌ای است که باعث حرکات مکرر و غیر ارادی چشم شده و می‌تواند روی یک یا هر دو چشم تأثیر بگذارد. این حرکت غیر ارادی ممکن است چندین شکل داشته باشد مثل بالا و پایین، پهلو به پهلو یا حرکت دایره‌ای.
زندگی با نیستاگموس بر بینایی، تعادل، هماهنگی و درک عمق دید فرد تأثیر می‌گذارد. اپتومتریست با معاینه‌ی چشم می‌تواند این بیماری را تشخیص دهد. در این مقاله قصد داریم به بیماری چشمی نیستاگموس و علل ایجاد آن بپردازیم.
نیستاگموس در اثر ارتباط نادرست بین چشم و مغز ایجاد می‌شود و بر نحوه‌ی تفسیر سیگنال‌های حرکتی توسط مغز اثر می گذارد. این عارضه به طور معمول در اثر صدمات مغزی ایجاد می‌شود. به دلیل حرکت مکرر چشم، به آن "چشم‌های رقصنده یا dancing eyes" نیز می‌گویند.
علل و عوامل ابتلا به نیستاگموس
عوامل گوناگونی می‌توانند در ابتلا به نیستاگموس نقش داشته باشند که بسته به شکل آن ممکن است از بدو تولد وجود داشته باشند یا به مرور زمان ایجاد شوند.
در اینجا به برخی از علل این بیماری چشم اشاره می‌کنیم:
عوامل ژنتیکی
آلبینیسم
ضربه به سر
التهاب مغز، به ویژه اگر در مناطقی رخ دهد که مسئول حرکت چشم هستند
سکته مغزی
برخی از داروها از جمله داروهای ضد تشنج و آرام بخش
مصرف زیاد الکل
مشکلات یا اختلالات مرتبط با گوش داخلی یا مغز
انواع نیستاگموس:
NYSTAGMUS را می‌توان به 2 نوع اصلی نیستاگموس مادرزادی و نیستاگموس اکتسابی تقسیم کرد.
1- سندرم نوزادان یا مادرزادی NYSTAGMUS (INS)
INS (نوعی نیستاگموس که معمولاً در دوران نوزادی تشخیص داده می شود) ، گاهی اوقات "نیستاگموس زودرس" نامیده می شود. این نوع نیستاگموس به طور معمول باعث می شود چشم ها به صورت افقی به جلو و عقب حرکت کنند ، درست مانند یک پاندول.
این نوع نیستاگموس خفیف است و ناشی از یک بیماری زمینه‌ای نیست. معمولا نیازی به درمان ندارد اما برخی افراد استفاده از لنزهای اصلاحی یا انجام جراحی اصلاحی را انتخاب می‌کنند. با اینکه دانشمندان هنوز مطمئن نیستند که چرا دقیقاً این شکل نیستاگموس ایجاد می‌شود اما این بیماری ممکن است از نظر ژنتیکی با آلبینیسم مرتبط باشد.
2- نیستاگموس اکتسابی یا حاد
نیستاگموس اکتسابی یا حاد می‌تواند در اثر آسیب یا بیماری و در هر سنی ایجاد شود. این نوع نیستاگموس معمولا به مشکلات گوش داخلی یا مغز برمی‌گردد. برخلاف نیستاگموس INS، این نوع نیستاگموس در اثر یک بیماری زمینه‌ای مانند سکته مغزی، مصرف مواد مخدر، مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس یا آسیب به سر ایجاد می‌شود. برخی از اشکال نیستاگموس اکتسابی را می‌توان با استفاده از دارو یا جراحی درمان کرد.
علائم نیستاگموس چیست؟
اگر مشکوک به نیستاگموس هستید یا کسی را می‌شناسید از نیستاگموس رنج می‌برید، باید در اسرع وقت به متخصص مراجعه کنید. اپتومتریست با انجام آزمایش‌های مختلف به تشخیص دقیق بیماری خواهد پرداخت و براساس بودجه‌ی شما و وضعیت بیماری راهکار درمانی مناسب را ارائه خواهد کرد.
علائم نیستاگموس عبارتند از:
- حرکت غیرقابل کنترل چشم: این حرکت غیرقابل پیش‌بینی است و ممکن است باعث شود چشم‌های شما به آرامی، سپس سریع وسپس دوباره به آرامی حرکت کنند.
- مشکلات بینایی: بسته به علت اصلی نیستاگموس، ممکن است مشکلات بینایی را تجربه کنید. برخی از بیماران می‌توانند به وضوح ببینند، در حالی‌که برخی دیگر ممکن است مشکلات بینایی را به طور منظم یا تحت شرایط خاص (مانند زمانی‌که احساس استرس یا اضطراب می‌کنند) تجربه کنند.
- سرگیجه: تعدادی از بیماران می‌گویند که دائماً سرگیجه دارند، اما بعضی دیگر فقط حملات سرگیجه را تجربه می کنند.
- کاهش درک عمیق یا مسائل مربوط به تعادل: برخی از بیماران اظهار می‌کنند که نمی‌توانند فاصله‌ی بینایی را به طور دقیق قضاوت کنند یا مهارت‌های حرکتی ضعیفی دارند و بعضی دیگرممکن است با تعادل یا هماهنگی خود مشکلاتی را تجربه کنند.
- تمرکز بر مسائل: نیستاگموس ممکن است بر توانایی شما در تمرکز روی اشیاء تأثیر بگذارد.
- کج کردن سر: برخی از بیماران مبتلا به نیستاگموس اغلب برای بهبود بینایی و دید واضح اشیاء سر خود را کج می‌کنند.
نیستاگموس به خودی خود، همچنین ممکن است نشانه‌ای از بیماری زمینه‌ای دیگری مانند سکته مغزی، مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس و ضربه باشد. بهترین کاری که می‌توانید برای محافظت از بینایی خود انجام دهید، انجام معاینات منظم چشمی است تا بیماری‌های مانند نیستاگموس تشخیص داده شود و در اسرع وقت درمان یا مدیریت شود.
درمان نیستاگموس
اینکه کدام روش درمانی برای نیستاگموس مناسب است بستگی به علت اصلی بیماری دارد. اگر نیستاگموس ناشی از بیماری زمینه‌ای دیگری باشد، درمان این بیماری زمینه‌ای نیز باید نیستاگموس را درمان کند. پس از تشخیص نیستاگموس،متخصص درمان مناسب را پیشنهاد می‌کند.
نیستاگموس مادرزادی قابل درمان نیست، اما ممکن است با استفاده از عینک یا لنزهای تماسی ، مدیریت شود. این نوع نیستاگموس به طور معمول با بزرگ شدن کودک ناپدید می‌شود اما در موارد شدیدتر ممکن است نیاز به جراحی برای تغییر موقعیت عضلات مسئول حرکت چشم باشد. این جراحی درمانی برای نیستاگموس نیست اما می‌تواند به بهبود بینایی فرزند شما کمک کند.
نیستاگموس اکتسابی ممکن است با استفاده از روش‌های مختلف درمان شود. اینکه کدام روش برای شما مناسب است بستگی به علت اصلی بیماری شما دارد.
روش‌های درمانی نیستاگموس شامل موارد زیر است:
تغییر دارو
مصرف داروهای تجویزی مانند داروهای ضد تشنج یا شل کننده‌های عضلانی
ترک الکل
استفاده از آنتی بیوتیک‌ها (اگر نیستاگموس شما ناشی از عفونت گوش است)
استفاده ازعینک یا لنز تماسی
استفاده از عینک مخصوص مجهز به لنزهای منشوری
عمل جراحی
زندگی با نیستاگموس چگونه خواهد بود
نیستاگموس می‌تواند بر کیفیت زندگی یا فرزندتان را به طور جدی تحت تأثیر قرار دهد. به عنوان مثال بعضی از بیماران مبتلا به نیستاگموس در رانندگی مشکل دارند یا شاید توانایی لازم را در انجام وظایف مراقبت شخصی نداشته باشند یا کم‌توانایی آن‌ها را در انجام برخی مشاغل محدود کند. با این حال، با گذشت زمان و حمایت مناسب بسیاری از بیماران زندگی با نیستاگموس را یاد می‌گیرند و تأثیر آن را در زندگی روزمره خود به حداقل می‌رسانند.
علاوه‌براین اقدامات گوناگونی برای محدود کردن تأثیر نیستاگموس بر زندگی وجود دارد. تعدادی از بیماران برای کاهش تابش خیره‌کننده از کلاه یا عینک آفتابی در داخل خانه استفاده می‌کنند یا از وسایل کمکی برای بزرگنمایی متن‌های ریز استفاده می‌کنند. البته اندازه‌ی کلمات را نیز می‌توان به راحتی در اکثر تلفن‌ها، تبلت‌ها و رایانه‌ها تنظیم کرد.