استعداد ارثی می‌تواند یکی از علل جداشدگی شبکیه باشد، اما همیشه تاثیر نخواهد داشت.
جداشدگی شبکیه عبارتند از جداشدن یا پاره شدن شبکیه (بافت گیرنده نور در پشت چشم) از سایر بافت‌های چشم است. این عارضه در همه سنین، اعم از دختران و پسران دیده می‌شود.
درباره علائم شایع جداشدگی می توان به جرقه‌های نورانی در میدان بینایی، نقاط شناور در میدان بینایی، تاری دید، موج دار دیدن تصاویر (که البته این نشانه گاهی اتفاق می افند) اشاره کرد.
از آنجا که این حالت بسیار آهسته بروز می‌کند، بیمار ممکن است متوجه آن نگردد. البته علائمی که گفته شد در یک طرف چشم رخ می دهد، اما گاهی ممکن است هر دو طرف را درگیر کند.
عارضه پارگی در شبکیه اتفاق می افتد. استعداد ارثی می تواند یکی از علل جداشدگی شبکیه باشد اما همیشه تاثیر نخواهد داشت. تحلیل رفتن بافتی همراه با افزایش سن یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر روی پارگی شبکیه است.
عواملی مانند بالا رفتن سن، دیابت شیرین، بیماری‌های عروقی، سابقه قبلی جداشدگی شبکیه، نزدیک بینی (میوپی) شدید، عوارض جراحی چشم، تومور‌ها یا التهاب ها، خطر ابتلا به جداشدگی شبکیه را افزایش می‌دهند.
برای پیشگیری از جداشدگی شبکیه توصیه می شود تا بیماران در معرض خطر به طور منظم مورد معاینه چشم قرار گیرند. اگر بیمار دچار دیابت یا بیماری‌های عروقی باشد، باید برای درمان طبی و کنترل آن‌ها اقدام کند.
ممکن است علائم این نوع بیماری با روش های مختلفی بهبود پیدا کند، اما گاهی به دلیل دیر اقدام کردن برای درمان آن با مشکلات زیادی رو به رو خواهیم شد. اغلب این نوع بیماری با درمان جراحی زودرس با استفاده از پرتوی لیزر قابل درمان است اما بدون درمان، نابینایی کامل یا نسبی در چشم مبتلا به این نوع بیماری، حتما اتفاق می افتد. با درمان تاخیری، درصورتی که جداشدگی به ناحیه ماکولا (ناحیه مسوول بینایی دقیق) گسترش یافته باشد، بینایی (دقیق) بیمار دچار اختلال دائمی می شود.
برای درمان جداشدگی شبکیه نیز روش های مختلفی وجود دارد که بر اساس معاینه افتالموسکوپی توسط چشم پزشک، بیماری شخیص داده می‌شود و درمان نیز به موقعیت و شدت جداشدگی بستگی دارد. درصورت ضربه به چشم، استفاده از پوشش محافظ کننده چشم ضروری است. جراحی جهت برقراری اتصال مجدد شبکیه به بافت‌های زیرین با استفاده از پرتوهای لیزر مخصوص یا سرما درمانی (با استفاده از درجه حرارت زیر نقطه انجماد) یا با تغییر شکل چشم (گاهی) انجام می شود.
هر دو چشم باید به طور همزمان تا مدتی با پوشش مخصوص بسته شوند. در این مدت برای انجام کار‌ها می‌توانید از دوستان یا خانواده کمک بگیرید. پس از برداشت پوشش چشم‌ها از عینک‌های دارای شیشه تیره استفاده کنید، چشم‌های خود را مالش ندهید و از خم شدن زیاد به سمت پایین اجتناب کنید.
از حالاتی که ممکن است باعث افزایش فشار داخل چشم شوند نظیر بلند کردن وزنه سنگین یا سرفه شدید اجتناب کنید. پس از جراحی به حالت خوابیده به پشت در بستر استراحت کنید و سر را هم کمی بالاتر از سطح بستر قرار دهید. برای جلوگیری از تشکیل لخته در ورید‌های عمقی، اندام‌های تحتانی را در طی استراحت مرتب حرکت دهید و با صلاح دید چشم پزشک فعالیت‌های طبیعی خود را ادامه دهید.
قطره‌های چشمی گشاد کننده مردمک، فعالیت چشم در طی دوره التیام پس از جراحی را کاهش می‌دهد. اگر شما نمی‌توانید خود قطره را داخل چشمتان بریزید، برای این منظور از دیگران کمک بگیرید، البته دارو‌های آرامبخش به منظور کاهش اضطراب در طی دوران نقاهت توصیه می‌شود.
اگر شما یا یکی از اعضای خانوادتان در میدان بینایی خود ، نقاط شناور یا جرقه‌های نورانی مشاهده می‌کنید؛ مراجعه به پزشک را به تاخیر نیندازید زیرا این حالت ممکن است نشانه‌ای از یک حالت اورژانسی باشد. بروز هرگونه نشانه عفونت (خونریزی، قرمزی، درد، تورم یا تب) پس از جراحی مهم است. با مشاهده بدتر شدن وضعیت بینایی پس از اتمام دوره نقاهت بعد از جراحی باید فورا به پزشک مراجعه شود.
دکتر سعید یادگاری، متخصص چشم