ورزش های چشمی، آری یا خیر؟
حتما شما هم در شبکه های اجتماعی به این عبارت برخورد کردید که تمرینات چشمی "معجزه" ای برای بهبود بینایی هستند. همچنین عده ای از افراد هم هستند که به این ورزش ها علاقه زیادی دارند و حتی آن را جایگزین عینک یا لنز می دانند. اما تا بحال هیچ مدرکی معتبری درباره اثربخشی این حرکات برای چشم ها وجود ندارد.
امروزه در بسیاری ازصفحات می بینیم که ادعا می شود با انجام این تمرینات چشمی دیگر فرد نیازی به استفاده از عینک و عدسی تماسی ندارد. اما دقت که می کنیم متوجه می شویم پس از مدت زمانی از انجام این فعالیت ها هیچ پیشرفت چشمگیر و پایداری در وضعیت بینایی فرد حاصل نشده است. با خواندن این مقاله متوجه می شویم که چرا نباید به خاطر ورزش های چشمی از استفاده ی عدسی های تصحیح کننده مشکلات بینایی دست برداریم.
تاریخچه تمرین های مخصوص چشم
ورزش های چشمی برای بهبود بینایی از دهه 1920 ارائه شد؛ اولین بار دکتر ویلیام هوراسیو بیتس که چشم پزشک بود، برنامه ای حاوی حرکات ورزشی مخصوص چشم معرفی کرد که بعدها به نام خودش یعنی روش بیتس نامگذاری شد.
هنوز هم ثابت نشده که روش بیتس در بهبود چشمگیر یا پایدار بینایی موثر است یا خیر. اما ثایت شده که برخی از فعالیت های توصیه شده توسط بیتس - از جمله "آفتاب گرفتن" (قرار گرفتن چشم در آماج تابش مستقیم نور خورشید) و "کف دست" یا palmming (پوشاندن چشم های بسته با کف دست) به چشم آسیب می رساند.
به عنوان مثال، قرار گرفتن مداوم چشم در آماج تابش مستقیم نور خورشید حتی با چشمان بسته (همانطور كه بیتس توصیه كرده) - خطر آسیب دیدن و سرطان های پوستی پلك را افزایش می دهد. از طرفی اگر با کف دست مستقیماً به چشم های بسته فشار وارد شود، احتمال افزایش موقت فشار داخل چشم و خطر ابتلای فرد به گلوکوم وجود دارد.
باید بگوییم که بیشتر برنامه های مدرن تمرین های چشمی برای بهبود بینایی (حداقل تا حدودی) بر اساس روش بیتس است.
برخی از برنامه های تمرینات چشمی توصیه می کنند تا برای احساس دید بهتر، بارها و بارها با خود بگویید ، "من هر روز بهتر می بینم" ، یا "من بدون عینک هم می توانم ببینم."
طرفداران ورزش های چشمی ادعا می کنند که با این حرکات ساده می توانند عیوب انکساری چشم مانند نزدیک بینی و آستیگماتیسم و همچنین پیرچشمی را کاهش دهند. آنها به افراد نوید می دهند که می توانند عینک خود را دور بیاندازند! اما باید توجه داشته باشید که هیچ مدرک علمی مبنی بر درست بودن این موضوع وجود ندارد. حتی چندین برنامه مشهور ورزش چشمی - از جمله برنامه مشهور ورزش چشمی به نام See Clearly Method (که از برخی جهات به قسمت هایی از روش Bates شباهت داشت) - به دلیل ادعاهای نادرست در مورد اثربخشی این حرکات ورزشی از بازار تماشاگران خارج شده اند.
سوال اینجاست: آیا ورزش های چشمی می توانند وضعیت بینایی فرد را تغییر دهند؟
برای درک بهتر اینکه که آیا تمرینات چشمی نوید می توانند عیوب انکساری را کاهش دهند، باید آناتومی چشم و چگونگی شکست نور را در نظر بگیریم.
مشکلات مربوط به نحوه شکل گیری چشم معمولاً در ایجاد خطاهای تمرکزی از جمله نزدیک بینی، دور بینی و آستیگماتیسم نقش دارند.
مثلا وقتی کره چشم خیلی کوچک باشد، شما دوربین هستید و نمی توانید روی اجسام نزدیک تمرکز کنید زیرا پرتوهای نوری که به چشم شما وارد می شوند، نقطه ای از تمرکز را در جایی پشت شبکیه شما ایجاد می کنند.
هنگامی که نزدیک بین هستید و کره چشم شما بیش از حد بزرگ است، پرتوهای نور برای رسیدن به نقطه ای از تمرکز در شبکیه چشم شما خیلی دور هستند.
اگر آستیگماتیسم دارید، معمولاً قرنیه شکل شما نامنظمی دارد و باعث می شود پرتوهای نوری که به چشم وارد می شوند به نقاط مختلف تمرکز تقسیم شده و فرد دچار تاری دید شود.
یکی دیگر از مشکلات رایج بینایی، پیرچشمی است که با افزایش سن اتفاق می افتد. در این بیماری عدسی طبیعی چشم شروع به از دست دادن قابلیت ارتجاعی می کند و دیگر نمی تواند به درستی حرکت کند تا روی اجسام نزدیک تمرکز کند. این وضعیت به طور معمول باعث تاری دید می شود و از حدود 40 سالگی شروع می شود.
ورزش های چشمی معمولاً باعث می شوند عضلات چشم حرکت کرده و به سمت بالا و پایین ، پهلو به پهلو یا دایره گردش کنند؛ همچنین موجب می شوند تا تا نقطه تمرکز خود را به فواصل مختلف تغییر دهید.
بنابراین اگر برای بهبود بینایی خود در حال برنامه ریزی برای تمرین های چشمی هستید، ابتدا این پرسش ها را از خود بپرسید:
آیا تمرینات چشمی شکل قرنیه شما را تغییر داده و زاویه ورود پرتوهای نور را به چشم شما برای فوکوس تغییر می دهد؟
اگر به آستیگماتیسم مبتلا هستید، آیا ورزش چشمی سطح نامنظم چشم شما را تغییر می دهد؟
اگر پیرچشمی دارید، آیا ورزش های چشمی می توانند عدسی چشم را به خاصیت کششی دوران جوانی خود بازگردانند ؟
همچنین، توجه به این نکته بسیار مهم است: آیا حاضرید خود و اطرافیانتان را در آماج خطر قرار دهید (به ویژه هنگام رانندگی) در حالیکه خیال می کنید بینایی خوبی دارید؟
آیا تمرین های چشمی کارساز است؟
براساس مطالعه ای که در All About Vision انجام شده، نرمش های چشمی نمی توانند آناتومی چشم را به میزان قابل توجهی تغییر دهند یا پیرچشمی را (که پس از سن خاصی ، هیچ کس نمی تواند از آن فرار کند.)از بین ببرند.
برنامه های ورزش چشمی، در فضایی میان علم پزشکی و درمان های عامیانه است. اکثر متخصصان بینایی و چشم پزشکان توصیه می کنند تا از این برنامه ها که وعده می دهند"می توانید عینک خود را دور بریزید" (بدلیل عدم اثبات علمی اثر آنها)، چشم پوشی کنند.
هنوز هم، این برنامه های اثبات نشده تمرین های چشمی "معجزه آسا" را می توان در اینترنت یافت. مروجان این روش همراه با تئوری های توطئه آمیزی می گویند پزشکان چشم "حقیقت" را در مورد مزایای تمرینات چشم می دانند اما به بیماران خود نمی گویند از ترس اینکه بازار فروش فروش عینک، لنزهای تماسی و جراحی چشم کساد شود!
(توصیه می شود همواره اعتبار منبع مقاله را هنگام جستجوی اطلاعات بهداشتی در نظر بگیرید)
پیشنهاد می شود پیش از سرمایه گذاری وقت و هزینه برای انجام برنامه های بهبود بینایی، ابتدا با یک متخصص درباره ی اثربخشی و ایمنی هر برنامه ورزشی درباره ی چشم مشورت کنید.
فواید احتمالی ورزش های چشمی
اگرچه شواهدی وجود ندارد که ورزش های چشمی باعث بهبود بینایی می شوند، اما تاثیر آنها را در کاهش استرس نمی توان نادیده گرفت. به این ترتیب چشم می تواند بهتر ببیند و از خستگی چشم دیجیتالی نیز کاسته می شود.
در حقیقت، اغلب متخصصان توصیه می کنند تا "قانون 20-20-20" را برای رفع خستگی چشم ها رعایت کنید. این کار ساده است و می تواند به طور مکرر و بدون هیچگونه عوارض جانبی انجام شود. برای انجام این ورزش، هر 20 دقیقه، حداقل 20 ثانیه از صفحه رایانه یا تلفن خود دور شوید و نگاه خود را به سمت جسمی که حداقل در فاصله ی 20 فوت (حدود6 متری) منحرف کنید.
این "ورزش چشمی" فشار روی عضله متمرکز داخل چشم و عضلات کنترل کننده ترازبندی چشم را کاهش می دهد (زیرا این عضلات هنگام تمرکز روی اجسام نزدیک، در مقایسه با نگاه به اشیا دور، باید بیشتر کار کنند ). همچنین پلک زدن می تواند علائم خشکی چشم ناشی از کار نزدیک طولانی مدت با رایانه و استفاده از صفحات نمایشگر دیجیتالی تسکین دهد.
انجام سایر نرمش های چشمی - از جمله برخی از موارد مرتبط با روش Bates - نیز هنگام انجام کار طولانی مدت با صفحه نمایشگر رایانه، می توانند اثرات آرامش بخشی و تسکین دهنده ای را برای فرد ایجاد کنند.
ورزش چشمی در مقایسه با روش های درمانی بینایی
در انتهای این مقاله تاکید می شود این تمرین های چشمی همانند برنامه های نظارت شده درمانی بینایی نیست که توسط پزشکان چشم (معمولاً بینایی سنج) برای اصلاح ترازبندی چشم و سایر مشکلات چشمی تجویز شود.
اگرچه گاهی اوقات (به طور نادرست) از"نرمش های چشمی" به عنوان روش درمانی بینایی یاد می شود؛ اما باید گفت راهکارهای بینایی- درمانی با تجویز متخصص شامل فعالیت های خاصی برای کمک به اصلاح مشکلات بینایی مانند آمبلیوپی و استرابیسم یا تقویت مهارت های بینایی پویا است.
بعضی از ورزش ها که توسط پزشک و تحت نظارت او تجویز شده، ایمن و موثر است. اما هدف ازاین ورزش ها کاهش یا از بین بردن نیاز شما به اصلاح بینایی توسط عینک،لنز یا جراحی نیست.